Obowiązki świadka i uczestnika wypadku drogowego. Kiedy niezbędna jest pierwsza pomoc?

Widząc wypadek, w którym są ofiary lub poszkodowani, naturalnym odruchem jest chęć niesienia pomocy. Czasem jednak nie da się tego zrobić lub nie mamy do tego odpowiednich umiejętności. Z tego artykułu dowiesz się, czy zawsze niezbędna jest pierwsza pomoc na drodze – czy za nieudzielenie pomocy grożą konsekwencje prawne?

Co o udzielaniu pierwszej pomocy mówią przepisy prawa?

Z grubsza rzecz biorąc, niesienie pierwszej pomocy to obowiązek każdego uczestnika lub świadka wypadku drogowego. A właściwie nie tylko ich, bo odpowiednie przepisy Kodeksu karnego mówią o konieczności udzielania pomocy każdej osobie, która znalazła się w sytuacji zagrożenia życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Artykuł 162 § 1 stanowi jednoznacznie, że nieudzielenie pomocy takiej osobie jest przestępstwem i grozi karą pozbawienia wolności na okres do 3 lat. Są jednak od tej sytuacji trzy wyjątki.

1. Nie popełnia przestępstwa, kto udzielając pomocy poszkodowanemu, naraziłby siebie samego lub inne osoby na utratę życia lub ciężki uszczerbek na zdrowiu.
2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu.
3. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc instytucji lub osób do tego powołanych.

Zwróć uwagę, że regulacje prawne nigdzie nie wspominają ani słowem o konieczności wystąpienia odpowiednich skutków wypadku. Oznacza to, że nawet jeśli u poszkodowanego nie doszłoby do wymienionych w ustawie utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, w żaden sposób nie wpłynie to na Twoją odpowiedzialność karną. Jeśli miałeś możliwość udzielenia pomocy i wiedziałeś, że ta może być potrzebna, a mimo tego zlekceważyłeś swój obowiązek, możesz się spodziewać, że poniesiesz za to karę.

Uczestniczyłeś w wypadku drogowym – co musisz zrobić?

Przepisy Kodeksu karnego obejmują swoim zasięgiem każdą sytuację zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego. A czy istnieją regulacje odnoszące się konkretnie do wypadków na drodze? Oczywiście – można je znaleźć w ustawie Prawo o ruchu drogowym, konkretnie w artykule 44.

Opisane są tam obowiązki kierującego pojazdem, jakie ten ma podczas wypadku drogowego, ale nie tylko. Te same zasady rozciągają się bowiem na wszystkich uczestników zdarzenia. Jeśli zatem jesteś pasażerem podczas wypadku, masz dokładnie takie same obowiązki, co kierowca samochodu. Na czym one polegają?

Z naszego punktu widzenia najistotniejsze są wypadki drogowe, w których są zabici lub ranni. W ich przypadku ustawa zobowiązuje kierowcę do tego, by:

• udzielił niezbędnej pomocy ofiarom, a także wezwał ratowników medycznych i policję;
• nie robił niczego, co utrudniłoby ustalenie przebiegu wypadku;
• nie opuszczał miejscu wypadku, chyba że będzie to konieczne do wezwania służb – potem powinien niezwłocznie wrócić na to miejsce.

Ponadto ustawa określa, w jaki sposób powinien zachować się kierowca biorący udział w każdym wypadku, niezależnie od tego, czy są w nim ofiary lub poszkodowani. Informuje choćby o konieczności podania swoich danych personalnych, a także danych zakładu ubezpieczeń, z którym zawarta jest umowa na OC komunikacyjne, w przypadku gdy zażąda tego osoba uczestnicząca w wypadku.

Regulacje ustawowe opisują również właściwe zachowanie na miejscu wypadku, czyli takie, które mają na celu zapewnić bezpieczeństwo ruchu drogowego. Trzeba o tym pamiętać, bo w stresowych sytuacjach szczególnie łatwo popełnić błąd, np. nierozważnie porzucając samochód i narażając go na szkodę. Wówczas przyda się polisa ubezpieczeniowa, a jak znaleźć i kupić najkorzystniejszą dla siebie, przeczytacie w artykule: O co warto zapytać przed wyborem OC?

Czy brak odpowiednich umiejętności usprawiedliwia nieudzielenie pierwszej pomocy?

Nie znam zasad udzielania pierwszej pomocy, nie mam odpowiednich umiejętności, mogę przypadkiem jeszcze pogorszyć sytuację – takie myślenie przy wypadku drogowym będzie zgubne. Pamiętaj, że nikt nie wymaga od Ciebie posiadania specjalistycznej wiedzy z zakresu ratownictwa medycznego. Za pomoc będzie uznane już powiadomienie właściwych służb i jak najdokładniejsze określenie stanu poszkodowanego. Na pewno nic na tym nie stracisz, bo nikt już nie będzie mógł Ci zarzucić zaniechania. A być może wskazówki udzielone Ci przez pogotowie przyczynią się do uratowania czyjegoś życia?

Jeśli świadomie zignorujesz obowiązek pomocy, nie tylko się tego nie dowiesz, ale też będą Ci grozić daleko idące konsekwencje, przy których nie będzie mowy o wyłączeniu odpowiedzialności

Nie udzieliłem pierwszej pomocy ofiarom wypadku – co mi grozi?

Wspominaliśmy już o karze określonej w Kodeksie karnym i wynoszącej do 3 lat pozbawienia wolności za nieudzielenie pomocy osobie znajdującej się w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Na tym jednak regulacje prawne się nie kończą.

Nieudzielenie pomocy ofierze wypadku jest bowiem także wykroczeniem, a o skutkach jego popełnienia przeczytacie w art. 93 Kodeksu wykroczeń. Przepis ten stanowi, że kierowcy pojazdu, który uczestniczył w wypadku drogowym, po czym nie udzielił natychmiastowej pomocy poszkodowanemu, grozi areszt lub grzywna. Co więcej, łącznie z tą karą orzeka się również zakaz prowadzenia pojazdów. Czy warto zatem ryzykować nieudzieleniem pomocy?